از ویژگی های خاص سومین هفته از «چهار چهارشنبه باستانی»، برپایی گردونک شانس بود که با استقبال دانشجویان مواجه شد و در در طی آن شرکت کنندگان، شانس خود را می آزمودند و جوایزی را برنده می شدند.
به گزارش مفدا تبریز، سومین هفته «چهار چهارشنبه باستانی» به همت کانون افق، رسا و سهند در روز چهارشنبه، هجدهم اسفند ماه ۱۴۰۰، در ورودی مجتمع فرهنگی و رفاهی در دانشگاه علوم پزشکی تبریز برگزار شد.
بر اساس این گزارش، سومین هفته از «چهار چهارشنبه باستانی» به «یل چرشنبه سی» یا «چهارشنبه باد» اختصاص یافته بود. در این برنامه، اعضای کانون های افق، رسا و سهند با برپایی غرفه به ارائه توضیحات در مورد «یل چرشنبه سی» یا «چهارشنبه باد» پرداختند. پخش بروشور معرفی چهارشنبه سوم، پذیرایی از حاضران و گرفتن عکس یادگاری با نمادهای این هفته از دیگر بخش های این برنامه بود.
در سومین هفته از «چهار چهارشنبه باستانی» به مانند هفته دوم، سفره هفت سین برپا شده بود که با هنرمندی اعضای این کانون ها شکل گرفته و به سبب تزئینات زیبا و چشم نواز، نظرها را به خود جلب کرده بود و حاضران در کنار این سفره به یادگار عکس می گرفتند.
از ویژگی های خاص سومین هفته از «چهار چهارشنبه باستانی»، برپایی گردونک شانس بود که با استقبال دانشجویان مواجه شد و در در طی آن شرکت کنندگان، شانس خود را می آزمودند و جوایزی را برنده می شدند.
در جریان برگزاری سومین هفته «چهار چهارشنبه باستانی»، دکتر علی عابد الهی، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه، از این رویداد بازدید کرد. وی از کانون های برگزار کننده «چهار چهارشنبه باستانی» و نیز مریم رستمی، کارشناس مسئول کانون های فرهنگی دانشگاه، قدردانی کرد. مریم متین فرد، دبیر کانون افق، نیز با اهدای شاخه گلی به معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه از سوی دانشجویان فعال در «چهار چهارشنبه باستانی» تشکر کرد و در ادامه، عابد الهی به همراهی دانشجویان کانون های برگزار کننده در کنار سفره هفت سین، عکسی به یادگار گرفتند.
گفتنی است سومین چهارشنبه، «یئل چرشنبه سی» (چهارشنبه باد) است. این چهارشنبه در بین مردم با نامهای «چارشنبه برخیزاننده توفان»، «چارشنبه باددار»، «چارشنبه توفاندار» و «چارشنبه حیدر» معروف است. این چهارشنبه و هفته مربوط به آن مصادف با وزش بادهای نوروزی، «بایرام یئلی» است.
در نغمهها، افسانهها و روایتهای مختلف ترکی آذربایجانی، اشارههای زیادی به خدای باد (رب النوع باد) شده است؛ از آن جمله میتوان به باور مرسوم زیر اشاره کرد:
*بنا به باورهای کهن، باد و توفانی که در این چهارشنبه برمی خیزد زمین را می پیماید و باد و آتش بیدار شده را به جنبش در می آورد و آمدن بادهای گرم یا سرد را خبر می دهد. باد گویی نفس تازه میگیرد و با وزش خود آب و هوا را تغییر میدهد و خاک را زیر و رو میکند تا آرام آرام بیدار شود.
* در این چهارشنبه مردم بر سر مزارع خود رفته و برای باد ترانههایی میخوانند و از او دعوت میکنند تا بیاید و در آمدن بهار به زمین کمک کند. نمونهای از این ترانهها چنین است:
بایرام یئلی چارداخلاری ییخاندا
نوْروز گوْلی، قارچیچکی، چیخاندا
آغ بولوتلار کؤینکلرین سیخاندا
بیزدن ده بیر یاد ائلییه ن ساغ اوْلسون
دردلریمیز قوْی دیّکلسین، داغ اوْلسون
یعنی:
وقتی باد نوروزی آلاچیق ها رو می اندازد
گل نوروز(زنبق) و گل قارچیچک(حسرت) باز میشود
وقتی ابرهای سفید پیرهن خود را بفشارد
از ما هم هرکی یاد کنه سلامت باشه
بزار دردهایمان گفته بشه، کوه بشه
*گولپری نین آرپاسی
خان مرادین یارماسی
نابات دا دالدا قالدی
اوشاقلار داردا قالدی
چیئنیمه دوشدو باشیم
یاتدی دگیرمان داشیم
یئللی بابام، یئل بابام
تئللی بابام، تئل بابام
یعنی:
جو گلپری میماند
بلغورخان مراد میماند
نبات هم عقب میافتد
کودکان به سختی میافتند
شانه هایم آویزان میماند
سنگهای آسیاب میخوابند
بابای وزندهام، بابا باد
بابای گیسو پریشانم، بابا باد.
* داغدان یئل اسیر یئنه
صبریمی کسیر یئنه
گئتدیم، منی ائیلهدین
یولندا اسیر یئنه
یعنی:
از کوه باد میوزد باز
صبرم را میبرد باز
رفتم ، مرا نمودی
درراهت اسیر باز
*طبق آداب و رسوم، در هفته سوم خانه تکانی شروع میکنند و گوشه گوشه خانه را از گرد و خاک تمیز میکنند؛ از جمله تکاندن قالیچه ها و فرش ها و پاک کردن پنجره ها و شیشه ها. همچنین لحاف و تشک و پتو ها رو در خانه پهن میکنند تا هوا بخورد و نم نگیرد.
*در این چهارشنبه به زیارت اقوام از دست رفته میروند و آنها را یاد کنند.
* در این چهارشنبه هم آتش روشن میکنند و از روی آن می پرند و در سفره چهارشنبه خشکبار میچینند.
شعر معروف این چهارشنبه:
آی یئل بابا، یل بابا
تئز گل بابا، گل بابا
چئویر بیزیم خیرمانی
آلتینا وور سامانی
دن داغیلیپ داغ اوسون
یئل بابامیز ساغ اولسون
آی یئل بابا، یئل بابا
قوربان سنه، گَل بابا
یعنی:
آی بابای باد، بابای باد
زود بیا بابا، بیا بابا
خرمن ما را برگردون
کاه رو به زیر بیانداز
دونه ها بریزه کوه بشه
بابای بادمون سلامت بشه
ای بابای باد، بابای باد
قربان شما، بیا بابا
* یئل اَسَر، توز کوپارار
آغاجدان گوز آپارار
یئلَ گلن بلانی
یئل اوزو آپارار
یعنی:
باد می وزه،گرد به پا میکنه
از درخت خاکستر میبره
بلایی که از باد میاد
باد خودش میبره
*در چنین روزی فرزندان آذربایجان که بخاطر سرمای زمستان چند ماهی به دور از همبازیهای خود اغلب در خانه سپری کرده اند بیرون آمده و حین بازیهای ملی اشعاری در رابطه با «یئل» میخوانند مثلاً؛
* گؤی گورلاییر، یئل اسیر
شیمشک شاخیر، گون چیخیر
یاز گلمهیه تلهسیر
سئوینجدن کاریخیر
یعنی:
آسمان می خروشد، باد می وزد
رعد می زند، آفتاب درمی آید
بهار برای اومدن عجله داره
انگار از شوق زیاد هول شده
*در این روز پرندگانی که معمولاً در طول زمستان به خانه های مسکونی پناه می آوردند با آرزوی برآورده شدن خواسته ای آزاد می شود.
در چهارشنبه «باد» سنتی دیرین نیز جاری است که : «یئل چرشنبهسی گئجهسی سویود آغاجینین آلتینا گئدیب نییت ائله، «یئل بابانی» چاغیر. یئل بابا سنین سسین ائشیدیبسه، سویودون بوداقلارینی توپراقا توخوندورسا، آرزیلارین یئرینه یئتر.»
بدین گونه که بعضی ها نیز زیر درخت «سویود»(بید مجنون) رفته و آرزوئی می کنند اگر آرزویشان برآورده شود شاخه های بید را باد به پائین حرکت می دهد و اگر بالا حرکت دهد برآورده نمی شود. عین حرکت سر انسان موقع بله یا نه گفتن.